همه چیز درباره‌ی Cisco Jabber

نرم افزار Cisco Jabber با وجود قابلیت‌های فراوان و متنوع، همچنان برای بسیاری از مدیران شبکه محصولی ناشناخته به حساب می‌آید. در حالی که به طور مثال نرم افزار Microsoft Lync یا Skype for Business در نظر اکثر کاربران با سرورهایشان شناخته می‌شوند، اما Cisco Jabber برای بسیاری تداعی کننده‌ی یک کلاینت موبایلی‌ست و اطلاعات چندانی در مورد سرورهای مورد نیاز جهت راه‌اندازی آن وجود ندارد. از طرف دیگر برخی از متخصصینی که با این نرم افزار سر و کار دارند نیز عموما آن را به صورت حداقلی و تنها با قابلیت‌هایی مانند تماس تلفنی و چت دو نفره پیاده سازی می‌کنند و از سایر قابلیت‌های بی‌شمار آن استفاده نمی‌کنند. مطلب پیش رو با هدف پوشش هر دو گروه از مخاطبین مذکور به مرور تمامی قابلیت‌های رایج یا کمتر شناخته‌ شده‌ی نرم افزار Cisco Jabber و ساختار و جایگاه آن در بین محصولات ارتباطات یکپارچه می‌پردازد.

نرم افزار Cisco Jabber چیست؟

نرم افزار سیسکو Jabber یک نرم افزار کلاینت پیامرسانی و ارتباط تلفنی‌‌ست که بر روی ویندوز، مک او اس، اندروید و IOS قابل نصب است. بر خلاف بسیاری از نرم افزارهای پیامرسانی شناخته شده مانند واتزاپ و تلگرام که پیاده سازی ابری داشته و کاربر دخالتی در سمت سرور ندارد؛ نرم افزار Cisco Jabber قابلیت استفاده به صورت ابری، داخلی (On-Premises) یا ترکیبی از این دو (Hybrid) را دارد. البته استفاده‌ی ابری و به تبع آن استفاده‌ی Hybrid از آن بین کاربران ایرانی رایج نیست و عموم پیاده سازی ها به صورت On-Premises یا داخلی صورت می‌گیرد. به عنوان یک مزیت، این نوع از پیاده‌سازی دغدغه‌ی بسیاری از کاربران و مدیران شبکه در مورد خروج اطلاعات رد و بدل شده‌ی کاربران از سازمان را مرتفع می‌کند.

سرور Cisco Jabber

نرم افزار Cisco Jabber با توجه اینکه جزئی از ساختار ارتباطات یکپارچه‌ی سیسکو به حساب می‌آید، در پیاده سازی اولیه لزوما به نرم افزار CUCM سیسکو که هسته‌ی اصلی ساختار ارتباطات یکپارچه‌ی سیسکو به حساب می‌آید نیاز دارد. با وجود سرور CUCM، نرم افزار Jabber بر روی تمامی پلتفرم‌ها اعم از دسکتاپ، موبایل و تبلت قابل استفاده است؛ اما تنها قابلیتی که ارائه می‌دهد امکان برقراری تماس تلفنی و همچنین جستجو در مخاطبین است. در مرحله‌ی بعد و در صورت نیاز به سایر قابلیت‌های پیشرفته‌ی Jabber با محوریت پیامرسانی، نیاز به پیاده‌سازی سرور IM and Presence که محصولی دیگر از سری نرم افزارهای ارتباطات یکپارچه‌ی سیسکو (UC) است وجود دارد. این نرم افزار در مقایسه با CUCM که هسته‌ی پردازش تماس شناخته می‌شود، به عنوان هسته‌ی پیامرسانی و قابلیت‌های پیرامون آن به حساب می‌آید. 

در اینجا ذکر این نکته خالی از لطف نیست که عنوان سرور IM and Presence تاحدودی غیردقیق است و تنها به یکی از قابلیت‌های کوچک این سرور یعنی نمایش حضور یا غیاب کاربران Jabber در لیست مخاطبین اشاره می‌کند و نشانی از قابلیت‌های متنوع پیامرسانی این سرور ندارد. بررسی ریشه‌ی این نامگذاری نیز احتمالا نیاز به مرور تاریخچه‌ی قابلیت‌های این نرم افزار و روند رشد آن دارد که طبیعتا موضوع دغدغه‌ی اکثریت مخاطبین نیست!

لایسنسینگ نرم افزار Cisco Jabber

نرم افزار Cisco Jabber مستقلا رایگان بوده و نصب از آن نیازمند پرداخت هزینه‌ای نمی‌باشد و لایسنسینگ آن در سمت سرور CUCM انجام می‌شود و استفاده از آن همانند استفاده از تلفن‌های سیسکو به ازای هر کاربر نیاز به لایسنسی در CUCM دارد. با توجه به اینکه بسیاری از سازمان‌های در حال کار با CUCM، از نسخه‌های شکسته‌شده‌ی آن استفاده می‌کنند عملا استفاده از Cisco Jabber نیز سربار هزینه‌ای نخواهد داشت. سرور IM and Presence نیز رایگان بوده و در ساختار UC سیسکو به عنوان یک Subscriber از CUCM به حساب می‌آید. بنابراین در صورتیکه سازمانی در حال استفاده از نسخه‌ی شکسته‌شده‌ای از CUCM است، عملا در پیاده‌سازی نرم افزار Cisco Jabber بی‌نیاز از پرداخت هزینه‌ی لایسنسینگ‌ خواهد بود.

در مورد کاربرانی که از نسخه‌های قانونی CUCM استفاده می‌کنند، جدول زیر نشان‌دهنده‌ی نوع لایسنس مورد نیاز به ازای هر کاربر Cisco Jabber است. همانگونه که در تصویر مشخص است، استفاده از تمامی‌ امکانات Cisco Jabber با لایسنس‌های معمول مورد استفاده برای تلفن‌های سیسکو یعنی Basic و Essential امکان‌پذیر نیست و نیاز به لایسنس Enhanced یا Enhanced Plus دارد.

امکانات نرم افزار Cisco Jabber

در بررسی امکانات مختلف نرم افزار Cisco Jabber که هدف اصلی این مطلب نیز بوده است سعی شده تا حد ممکن از اصطلاحات و کلمات تخصصی استفاده نشود و صرفا به نمود واقعی و خروجی قابل لمس هر یک از قابلیت‌ها اشاره شود. طبیعی‌ست که پیاده‌سازی هر یک از قابلیت‌های مذکور نیازمندی‌های جانبی مختلفی نیز خواهد داشت اما ورود به جزئیات پیاده‌سازی مورد هدف مطلب پیش رو نبوده است.

قابلیت‌های تلفنی

• نرم افزار Jabber در نقش سافت فون تمامی قابلیت‌های تلفنی یک دستگاه فیزیکی را دارد. Pickup، Hunt Group، SIP URI dialing, conference, Call Preservation, Call Park, Call Recording و … از جمله‌ی این ویژگی‌هاست. علاوه بر این، با توجه به Integration این نرم افزار با AD، امکان تعریف چندین شماره برای هر مخاطب نیز وجود دارد؛ همانند تصویر زیر:

• نرم افزار Jabber به طور پیش فرض امکان برقراری تماس تصویری را نیز فراهم کرده است. در واقع سازمانی که نرم افزار Jabber را به عنوان پیامرسان داخلی خود انتخاب کرده باشد، بدون هیچگونه پیکربندی اضافی کاربران را قادر به برقراری تماس تصویری با کیفیت عالی ساخته است. علاوه بر تماس تصویری داخلی، در صورتیکه با استفاده از سروری جانبی (MRA) جهت اتصال خارج از سازمان، کاربران موبایلی همانند نرم افزارهای تجاری می‌توانند در بیرون سازمان نیز با یکدیگر تماس تصویری برقرار کنند.

• همانگونه که در قسمت پیشین گفته شد، نرم افزار Jabber در صورت راه‌اندازی سرور امن Expressway MRA، کاربران را قادر می‌سازد از بیرون از سازمان و بدون نیاز به VPN، از تمامی امکانات Jabber همانند داخل سازمان استفاده کنند. این ویژگی فوق‌العاده، برای بسیاری از شرکت‌هایی که از کارمندان دورکار و یا پاره وقت بهره می‌برند مفید خواهد بود به گونه‌ای که عملا تمامی ارتباطات پیامرسانی و تلفنی کاربر در طول شبانه روز در دسترس بوده و برای مثال کاربری می‌تواند از منزل خود به عنوان اپراتور مرکز تماس در صف پاسخگویی به مشتریان قرار گیرد و مشتریان تفاوتی بین کیفیت ارتباط با اپراتوری که در محل مرکز تماس یا کیلومترها دورتر قرار گرفته حس نخواهند کرد.
• قابلیت اطلاع از وضعیت حضور یا غیاب سایر مخاطبین و همکاران امکان دیگری‌ست که به طور پیش فرض در نرم افزار Cisco Jabber وجود دارد. به کمک این قابلیت، می‌توان از وضعیت فعلی مخاطب مورد نظر با حالت‌هایی از جمله در حال مکالمه (busy)، عدم امکان پاسخگویی (DND)، در دسترس (Available) یا آفلاین مطلع شد.

قابلیت‌های پیام رسانی

• چت اختصاصی: به طور عمومی، هر کاربر در Jabber امکان شروع چت با جستجوی مخاطب بر اساس پارامترهای مختلف را دارد. در زمان انتخاب مخاطب، علاوه بر شروع چت، می‌توان ارسال یک پیام به چند نفر، ارسال ایمیل، عضویت مخاطب در یک گروه و … را نیز انجام داد. تصویر زیر نمایی از این ویژگی را نمایش می‌دهد.

• Group Chat: دیگر قابلیت موجود در نرم افزار Jabber که با راه‌اندازی سرور IM and Presence فراهم می‌شود، امکان برقراری چت‌ به صورت گروهی و امکان اضافه یا کم کردن افراد حاضر در هر گروه است. ارسال فایل‌های مختلف، Emotion ها، تغییر سایت فونت و … قابلیت‌های ساده‌ی هر چت دو نفره یا گروهی در Cisco Jabber است. تصویر زیر نمایی از تمامی امکاناتی که در یک صفحه‌ی چت گروهی برای کاربران وجود دارد نشان می‌دهد.

• Chat room: قابلیت چت روم همانند آنچه در یاهومسنجر دیده‌ایم، امکان ایجاد روم‌های خصوصی و عمومی توسط کاربران را فراهم می‌کند. واحدهای مختلف سازمانی می‌توانند با ایجاد چت روم‌های اختصاصی، تبادل پیام‌ها و فایل‌های سازمانی را بدون نگرانی از امکان شنود از بیرون از سازمان فراهم کنند. ایجاد چت روم بر حسب Policy سازمان می‌تواند برای تمامی کاربران و یا مدیر شبکه مجاز باشد. رمز عبور جهت ورود به یک چت‌روم امکان دیگر Cisco Jabber در حفظ امنیت کاربران است. تصویر زیر نمایی از Tab اختصاصی چت‌روم در نرم افزار را نمایش می‌دهد. همانگونه که مشخص است، هر کاربر در Tab چت‌روم خود امکان مشاهده‌ی تفکیک شده‌ی چت‌روم‌های ایجاد شده توسط خود، چت‌روم‌های عمومی و فیلتر شخصی از چت‌روم‌ها را دارد.

• چت‌ بات: نرم افزار Cisco Jabber همانند آنچه در تلگرام تجربه کرده‌ایم، امکان ایجاد ربات به زبان‌های از جمله NodeJS و پایتون را دارد. این ربات‌ها می‌توانند اطلاعاتی را از مخاطب دریافت و بر اساس آنها عملیاتی را در سایر نرم افزارهای سازمان مانند CRM انجام دهند.
• انتقال فایل: انتقال فایل Cisco Jabber برخلاف نرم‌افزارهای مشابه، امکان ارسال آفلاین فایل و ارسال فایل در گروه‌ها و چت روم‌ها را نیز فراهم ساخته است. در واقع تمامی فایل‌های رد و بدل شده در Cisco Jabber در یک سرور ثالث ذخیره شده و آپلود و دانلود فایل بر روی همین سرور انجام می‌‌شود.
• اشتراک دسکتاپ: نرم افزار Cisco Jabber امکان به اشتراک گذاری دسکتاپ بین کاربران را نیز فراهم کرده است. علاوه بر اشتراک، کاربر می‌تواند مجوز کنترل سیستم را نیز به کاربر روبرو دهد. این قابلیت مدیران شبکه را از وابستگی به ریموت دسکتاپ و نرم افزارهای جانبی بی‌نیاز می‌سازد و در همان صفحه‌ی چت، مدیریت دسکتاپ کاربران را در اختیار می‌گذارد.

قابلیت‌های عمومی

• ورود به Cisco Jabber: ورود به نرم افزار Cisco Jabber نیاز به هیچگونه پیکربندی‌ای در سمت کاربر ندارد. کاربر پس از نصب برنامه تنها با ورود نام کاربری با فرمت username@domain‌ و رمز عبوری که در اکتیو دایرکتوری دارد وارد نرم افزار می‌شود. طبیعی‌ست امکان تعریف نام‌های کاربری مستقل از AD نیز وجود دارد، اما حالت مطلوب همان Integration سرور CUCM و Active Directory و ورود کاربران از طریق همان نام کاربری‌ست. بعلاوه، نرم افزار Cisco Jabber امکان پیکربندی و ورود به صورت Single sign-on یا SSO را نیز دارد. با انجام پیکربندی مربوط به این مورد در سرور IM and Presence، کاربران همزمان با لاگین در ویندوز به صورت خودکار در Cisco Jabber نیز لاگین شده و نیاز به ورود مجدد نام کاربری و یا کلیک بر روی دکمه‌ی Sing In را ندارند.
• فهرست مخاطبین: نرم افزار Cisco Jabber پس از برقراری ارتباط با Active Directory، اسامی تمامی کاربران را دریافت کرده و امکان سرچ فوق‌العاده‌ای بین مخاطبین بر اساس پارامترهای مختلف فراهم می‌کند. بدیهی ست این امکان در صورتیکه شماره‌ی تماس کاربران نیز در Active Directory وارد شده باشد به صورت کامل‌تری عمل می‌کند. علاوه بر این، هر کاربر امکان ایجاد دفترچه تلفن شخصی خود را نیز دارد. امکان دسته بندی مخاطبین در گروه‌های مختلف از دیگر امکانات Cisco Jabber است.
• صندوق صوتی: با انجام پیکربندی‌های لازم، کاربران در تب جداگانه‌ای به پیغام‌های صوتی خود دسترسی خواهند داشت. اهمیت این ویژگی از این جهت است که کاربران به طور معمول پیغام‌های صوتی را به وسیله‌ی تلفن و به صورت صوتی گوش داده و تغییر می‌دهند اما Cisco Jabber با نمایش پیغام‌ها، مدیریت بهتر و آسان تری بر روی صندوق صوتی فراهم می‌کند.

 ارتباطات بیرونی

• نرم افزار Cisco Jabber به خوبی با مایکروسافت Outlook ارتباط برقرار می‌کند و امکان برقراری تماس از طریق آیکون تلفن مخاطبین Outlook، ایجاد رکورد در تقویم Outlook برای جلسات Webex و نمایش آرشیو چت‌های کاربر در Outlook را فراهم می‌سازد.

• به طور متقابل، نرم افزار Jabber در تب Meetings خود می‌تواند با تقویم‌های مایکروسافت Outlook، گوگل و IBM Lotus ارتباط گرفته و رخدادهای آن‌ها را نمایش دهد.
• Click to Call: با استفاده از این قابلیت، امکان تماس مستقیم با استفاده از Jabber از داخل تمامی مرورگرها و همچنین نرم افزارهای مایکروسافت مانند Word, Excel, SharePoint و … فراهم می‌شود.

• ارتباط با نرم‌افزارهای تحت وب: Cisco Jabber به وسیله‌ی URI Handlerهایی که در اختیار برنامه نویسان قرار داده است، امکان ایجاد تماس و یا چت از داخل صفحات وب را فراهم ساخته است. برای مثال توسعه دهنده‌ی CRM می‌تواند با استفاده از این قابلیت، امکان تماس مستقیم با مخاطب در همان صفحه‌ی وب را فراهم سازد.

• ارتباط با سایر سرورهای پیامرسانی: نرم افزار Cisco Jabber می‌تواند از طریق پروتکل SIP یا XMPP با سایر نرم‌افزارهای شناخته شده‌ی پیامرسانی از جمله Microsoft Skype for Business، Microsoft Office 365، IBM Sametime، Webex Messenger و …ارتباط برقرار کند و کاربران Jabber با وارد کردن نام و دامنه‌ی کاربران این نرم افزارها در مخاطبین خود به راحتی امکان ارسال و دریافت پیام با ایشان را خواهند داشت.
• ایجاد Tabهای دلخواه: نرم افزار Cisco Jabber به طور پیش فرض در نوار کناری چهار Tab و در صورت فعال کردن چت‌روم ها پنج Tab دارد. اما با استفاده از بستری که Cisco Jabber فراهم کرده است توسعه‌دهندگان می‌توانند Tabهای دلخواه خود را نیز به این نرم افزار اضافه کنند. با این کار، به طور مثال توسعه دهنده‌ی CRM می‌تواند در زمان ورود تماس و بر اساس شماره‌ی تماس گیرنده‌ی صفحه‌ی مشتری و یا برخی اطلاعات آن را در یک Tab از Cisco Jabber نمایش دهد.

در انتها لازم به توضیح است که پیاده‌سازی اغلب امکانات ذکر شده در این مطلب بی‌نیاز از دانش برنامه‌نویسی بوده و متخصصین UC به تنهایی توانایی اجرای آن را خواهند داشت. اما Cisco Jabber امکانات فراوانی را نیز از طریق API در اختیار برنامه‌نویسان قرار داده است که ورود به آنها مختص به توسعه‌دهندگان بوده و کشف امکاناتی که از این طریق در اختیار سازمان‌ها قرار می‌گیرد در حوزه‌ی تخصص ایشان قرار می‌گیرد. مستند مرجع SDK سیسکو Jabber جهت مراجعه‌ی متخصصین از طریق لینک زیر قابل دسترسی‌ست.

https://www.cisco.com/c/en/us/products/unified-communications/jabber-software-development-kit/index.html

همچنین لینک دانلود نرم افزار Cisco Jabber ویندوز و مک او اس در صفحه‌ی جعبه ابزار کافه آی‌پی قرار داده شده است.